Çelik sektörünün karbonsuzlaşmasına hız katacak öneriler neler?
İstanbul Politikalar Merkezi (İPM), Türkiye çelik sektörünün düşük karbonlu üretime geçiş sürecini hızlandırmaya yönelik 10 politika önerisi açıkladı. “Türkiye Çelik Sektörünün Karbonsuzlaşması: Politika ve Aktör Analizi” başlıklı yeni rapor, sektörün yapısal sorunlarını ortaya koyarken somut çözüm yolları sunuyor.
Türkiye’nin sera gazı emisyonlarının yaklaşık yüzde 10’unu tek başına çelik sektörü oluşturuyor. İPM’ye göre, bu alanda atılacak adımlar, ülkenin 2053 net sıfır hedefi için kritik önem taşıyor. Çelik üreticileri, kamu kurumları ve tedarik zinciri aktörleriyle yapılan görüşmelerin ışığında hazırlanan rapor, katma değeri yüksek, çevresel ve toplumsal etkileri gözeten düşük karbonlu üretime geçiş için yol haritası niteliğinde.
Raporda öne çıkan üç temel unsur şöyle sıralandı:
- Türkiye genelindeki 40’tan fazla tesis için ulusal yeniden yapılanma ve modernizasyon planı,
- Bağlayıcı emisyon azaltım hedefleri ve çok aktörlü sorumluluk çerçevesi,
- Kamu desteklerinin sera gazı azaltım hedefleriyle uyumlu hale getirilmesi.
“Denetim mekanizmaları ve güçlü kamusal irade şart”
Proje Koordinatörü Dursun Baş, sektörün potansiyelini hatırlatarak şu değerlendirmeyi yaptı:
“Çelik sektöründe karbonsuzlaşmaya yönelik ciddi bir motivasyon var. Ancak en basit çevresel yatırımlar bile erteleniyor. Bu da denetim ve düzenleme eksiklikleri nedeniyle, sektörün ‘yeşil çelik’ ya da ‘net sıfır’ hedeflerini yalnızca söylemde bırakma riskini doğuruyor. Gerçek bir dönüşüm için bağlayıcı düzenlemeler, etkin denetim mekanizmaları ve güçlü bir kamusal irade şart. Türkiye’nin 40’tan fazla ham çelik tesisini kapsayan ulusal modernizasyon planı daha fazla ertelenmemeli.”
Raporda açıklanan, çelik sektörünün karbonsuzlaşmasını hızlandıracak 10 somut politika önerisi ise şöyle:
- Çelik sektöründe ulusal yeniden yapılandırma ve modernizasyon planı hazırlanmalı.
- Tedarik zinciri odaklı çok aktörlü sorumluluk yapısı oluşturulmalı.
- Kamu kurumlarının iklim politikası mimarisi ve görev tanımları yeniden düzenlenmeli.
- Sanayi Karbonsuzlaşma Politikası ve Yol Haritası hazırlanmalı, sektör için karbon bütçesi tanımlanmalı.
- Endüstriyel emisyon yönetimi için entegre çevre izin ve bilgi sistemi kurulmalı; mevcut en iyi teknikler yasal güvenceye alınmalı.
- Sanayide karbonsuzlaşmayı yönlendirecek çok paydaşlı bir platform kurulmalı; kamu destekleri azaltım taahhütleriyle ilişkilendirilmeli.
- Düşük karbonlu çelik için ulusal tanım, ölçütler ve standardizasyon sistemi geliştirilmeli.
- Elektrik üretimi için sera gazı emisyon faktörü hedefi tanımlanmalı; enerji dönüşümü ile sanayi hedefleri uyumlu hale getirilmeli.
- Hurda yönetiminde sağlık, çevre, kalite, izlenebilirlik ve arz güvenliği esas alınarak kapsamlı dönüşüm programı başlatılmalı.
- Ham çelik üreticileri için zorunlu sera gazı azaltım hedefi getirilmeli, ortak hesaplama metodolojisi tanımlanmalı ve şeffaf emisyon bilgi sistemi oluşturulmalı.
İPM’nin raporu, Türkiye’nin çelik sektöründe dönüşümü yalnızca dış ticaret baskısıyla değil, kendi iklim politikaları ve sürdürülebilir kalkınma vizyonu doğrultusunda gerçekleştirmesi gerektiğinin altını çiziyor.